دانشگاه معارف الهي (قسمت نهم)

 «السَّلَامُ عَلَيْكَ فی آنَاءِ لَيْلِكَ وَ أَطْرَافِ نَهَارِكَ»

«سلام بر تو در همه‌ی ساعات شبت و در همه‌ی لحظات و جوانب روزت»

آناء: جمع «آن»، به معنای ساعت‌، وقت‌، پاس‌ و هنگام‌ می‌باشد. اطراف: جمع طَرَف، کناره‌ها، گوشه‌ها، غایت و انتهای هر چیزی است. آناء اللیل، سه بار در قرآن به کار رفته، امّا اطراف النهار، فقط یک بار آمده است. قرآن در تمام این موارد، برنامه‌های شبانه روزی بندگان راستین خداوند را بیان کرده است، خطاب آیات، پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم… است اما به صورت الزامی برای همه‌ی پیروان و امّت آن حضرت می‌باشد. تا به عبادت و نمازهای واجب و مستحب اهتمام ورزند.

عبادت خداوند، تنها راه سعادت و ترقّی بشر است، عبادت مایه‌ی پرورش فکر و طراوت جان و کمال انسان است، زندگی بدون عبادت پوچ و بی ارزش و شبیه‌ترین صورت به چهار پایان است که برنامه‌ی همیشگی آن‌ها از بامداد تا شامگاه، تمایل شدید به چراگاه و علاقه‌ی وافر به کاه و یونجه، و انس و گرایش به جفت خویش است. این قبیل افراد از لذت‌های روحی بی‌بهره‌اند و با فرهنگ و فضیلت انسانی بیگانه و از علم و معرفت دور افتاده‌اند. ارزش آنان به مقدار همان لقمه نانی است که می‌خورند و همان لباسی که می‌پوشند و همان هوس‌هایی که آن‌ها را در بند خود محصور نموده است.

گـر در طـلب لقمـه‌ی نانی، نانی                       ور در طلب گوهر جانی، جانی

من فاش کنم حقیقت مطلب را                        اندر طلب هر چه که هستی، آنی

اینان هرگز از خود نمی‌پرسند برای چه آمده‌ایم؟ و سرنوشت ما چه خواهد شد؟ روزها را چگونه باید گذرانده و شبها را چگونه به سر بریم؟ این همه نعمت را چه کسی به ما داده و توسّط چه کسانی به ما رسیده است؟ و در برابر آن‌ها چه وظایفی به عهده داریم؟

اما روش مردان حق در هر شبانه روز، توجه به سعادت اخروی و کمال معنوی است، آنان رستگاری خویش را در پرستش خالصانه‌ی خداوند و اطاعت کامل از دستورات او دانسته و در این راه نهایت کوشش را به کار می‌برند، در عین حال عبادت خود را در پیشگاه عظمت حق ناچیز و بی‌ارزش می‌شمارند، جهان و هرچه در آن است، همه را نعمت‌های الهی دانسته و با رعایت حدود و مقررّات خداوند و پرهیز از حرام و خودداری از زیاده‌روی، از نعمت‌ها استفاده می‌کنند و شبانه روز را به ذکر و مناجات و تسبیح و تلاوت قرآن و نماز می‌پردازند، دنیا را وسیله‌ی رسیدن به لذت‌های حقیقی و پایدار اخروی می‌گیرند و رسیدن به آن را هدف نهایی خود قرار نمی‌دهند و به این امور ناپایدار، دل نمی‌بندند. و این‌که در این بخش زیارت عرضه می‌داریم: «السَّلَامُ عَلَيْكَ فی آنَاءِ لَيْلِكَ وَ أَطْرَافِ نَهَارِكَ» گویی اشاره به نحوه‌ی زندگی امام عصر علیه السلام‰† و چگونگی رفتار و برنامه‌ی شبانه روزی آن حضرت است که پیوسته آن شیوه را باید در نظر گرفته و الگوی خویش سازیم به حضرت عرض می‌کنیم: لحظه لحظه از شب و روز من، منقاد و مطیع و فرمانبردار شمایم و در مقابل هر امری که بفرمایید تسلیم محض هستم پس سلام من در هر لحظه از زمان بر شما باد.

اقسام عبادت‌های حضرت: برنامه‌ی عبادی آن حضرت از برنامه‌ی انبیاء و ائمه اطهار علیهم السلام‰، جدا نیست، عبادت‌های طولانی و خضوع و خشوع در برابر خداوند متعال، مهم‌ترین ویژگی در زندگی مردان خداست. بخشی از عبادتهای آنان به صورت نماز و روزه و حج و... و بخش دیگر آن، در رابطه با مخلوق است که در تغذیه‌ی مادی و معنوی نیازمندان می‌کوشیدند، شب‌های تار، مخفیانه و به صورت ناشناس نان و غذا به در خانه‌ی مستمندان برده و روزها به ارشاد گمراهان و پرورش افکار مردم و توجیه ناآگاهان و تعلیم و تربیت دانش پژوهان و پاسخ‌گویی به شبهات باطل جویان می‌پرداختند و با گفتار و رفتار خویش، افراد جامعه را به سوی راستی و درستی سوق می‌دادند.

از جمله برنامه‌های مهم حضرت مهدی† علیه السلام‰ در شبانه روز، زیارت اجداد طاهرینش، به خصوص یادآوری خاطره‌ی جانسوز عاشورا و گریستن بر مصائب حضرت سید الشهداء علیه السلام‰† و لعن و نفرین بر قاتلان و دشمنان آن حضرت می‌باشد و به عنوان بهترین طاعات و عبادات شمرده شده که در زیارت ناحیه مقدسه اظهار می‌دارند: «هر صبح و شام بر تو ندبه و زاری می‌کنم و بر تو به جای اشک، خون گریه می‌نمایم». (بحارالانوار، ج101، ص320)

با این سلامی که به آخرین امام خود می‌دهیم، می‌خواهیم لحظات خود را به لحظات ولی و رهبر خود پیوند زده و یک آن هم، غافل نباشیم، در لیل و نهار، آقا، به سلامت باشند، لیل امام زمان علیه السلام‰†، ایام غیبت است، چراکه، شمس حقیقت، در پشت پرده است ولی هر لیلی، نهاری به دنبال دارد، و آن ظهور حضرت است، خدا کند ما آن چنان ادب را رعایت کنیم که امکان وصول به نهار مقدور باشد.

مولای ما! در طول غیبت شما، دعاگوی شما هستیم، چون فقط در این صورت سالم مانده و در امنیت هستیم، باید به اصل برسیم تا طراوت و شکوفایی داشته باشیم، ما اگر در دوران غیبت خود را تسلیم باغبان هستی کنیم، سلامتی اخلاقی و اعتقادی نصیب ما خواهد شد و قلب سلیم به ما عطیه می‌دهد.

آقای ما! دوست داریم در گوشه‌ای از برنامه‌های شما قرار گرفته و به شما کمک کنیم، به ما توانایی انجام کار بدهید، شما ذهن ما را نافع قرار داده، وجود ما را آماده‌ی نصرت بگردانید. اگر سلام ما، به شما برسد، همه‌ی روزها و شب‌های ما، فجر و مبارک گشته، دیگر سختی و مشکلات برای ما، سنگین نمی باشد، ای آخرین یادگار گلستان طاها، به لحظه لحظه‌ی شما سلام و درود باد!