وقار پیری، دوست داشتنی تر از نشاط جوانی

بهداشت سالمندان در روايات معصومين (عليهم السّلام)/ *معصومه مصطفوی‏ نژاد

در دين مبين اسلام سالمندان از جايگاه والايي برخوردارند به طوري‏كه پيامبر اكرم (صلّی ‏الله ‏وعلیه ‏وآله) وجود پيران سالخورده را باعث افزايش رحمت و لطف پروردگار و گسترش نعمت‏ هاي الهي مي‏دانند (نهج الفصاحه، ص212) و احترام به مسلمان مو سفيد و سالخورده را از جمله تجليل خدا مي‏ فرمايد: از ما نيست كسي كه بزرگسال ما را احترام نكند (اصول كافي، ج2، ص165). مولاي متّقيان علي عليه‏السّلام در تجليل از پيران مي‏فرمايد: وقار پيري نزد من دوست داشتني‏تر از نشاط جواني است (غررالحكم، ص250).

با توجّه به ارزش و جایگاه سالمند در اسلام، پیران ما نباید احساس ضعف و ناامیدی داشته‏باشند امّا به هر حال مشکلاتی بر این قشر تحمیل می‏شود که باید برای به تأخیر انداختن آن و حفظ سلامتی، راه‏کارهای بهداشتی معصومین علیه‏السّلام را در باب جلوگیری از پیری زودرس به کار ببندیم.

عوامل پیری:

1-    اندوه

پیامبر اکرم (صلّی‏ الله ‏وعلیه ‏وآله) می‏فرمایند: «اَلهَمُّ نِصفُ الهَرَمِ»؛ اندوه و دغدغه نیمی از پیری است (بحارالانوار، ج10، ص99).

2-    خوردن غذاهایی مثل گوشت نمک‏سود، بالا رفتن از پلّه، نشستن روی زمین نم‏ناک و... .

امام صادق (علیه ‏السّلام) می‏فرمایند: «اَربَعَه تُهرِمُ قَبلَ أوانِ الهَرَمِ: اَكلُ القَديد، و القُعُودُ عَلَي النَّداوَهِ، وَ السُّعُودُ في الدَّرج»؛ چهار چيز است كه انسان را قبل از فرارسيدن موسم پيري، پير مي‌كند: خوردن گوشت قديد (گوشتِ نمک‏سود) و نشستن در جاي مرطوب و بالا رفتن از نردبان (تحف‏العقول، ص317).

3-    حمام رفتن با شکم پر و خوردن آب‏گوشت مانده. امام صادق (علیه ‏السّلام) می‏ فرمایند: «ثلاثُ یَهدینَ البَدَن و ربّما قَتَلنَ: اَکلُ القَدیدِ الغابِّ و دُخُولُ الحَمّامِ علی البّطنَهِ...» (من‏لاغیره‏الفتیه، ج3، ص555).

4-    نخوردن شام.

امام صادق (علیه ‏السّلام) می ‏فرمایند: «تَرکُ الحشاء مَهرَمَهٌ»؛ ترک شام مایه‏ ی پیری است (بحارالانوار، ج63، ص344). البته تأکید بر کم خوردن است چنان‏که لقمان حکیم راز طول عمر را کم خوردن می‏داند، «لذا قَلَّ طُعمَهُ المَرءِ عاشَ طویلاً» (دانش‏نامه احادیث پزشکی، ج2، ص17).

5-    خوردن روغن حیوانی. امام صادق (علیه ‏السّلام) می ‏فرمایند: «نِعمَ الاِدام السَّمنُ و اِنّی لَاَکرَهُهُ لِشَّیخِ»؛ روغن حیوانی خوب خورشتی است، ولی من آن را برای پیر خوشایند نمی ‏دانم (الدعوات، ص152). یعنی پیر کننده نیست؛ امّا برای پیران زیادش خوب نیست.

بعضی خوراکی ‏های مفید در کاهش عوارض پیری:

-         زعفران و لوبیا سبز و تره در نشاط روح و خوشی بسیار مؤثّر است (طب‏الرّضا علیه ‏السّلام، ص56). زعفران در درمان اختلالات مغزی ناشی از پیری مثل آلزایمر و پارکینسون مؤثّر است (دکتر علی بابایی، عضو مرکز تحقیقات گیاهان دارویی دانشگاه علوم پزشکی یزد).

-         انجیر: امام رضا (علیه ‏السّلام) می‏فرمایند: «التین... یَشُّدُّ العظم...»؛ انجیر استخوان ‏ها را محکم می‏کند (جلوگیری از پوکی استخوان) (مکارم‏الاخلاق، ص173).

منابع:

1-    محمدی ری‏ شهری محمد، دانش‏نامه احادیث پزشکی، ج2، ترجمه دکتر حسین صابری، 1383-1425.

2-    علامه مجلسی، بحارالانوار الجامع لدرر اخبار الائمه الاطهار، ناشر الاسلامیه، چاپ تهران.

3-    شیخ صدوق، امن لما غیره الفتیه، چاپ انتشارات جامعه مدرسین قم، 1413 ق.

4-    ابن‏شعبه هرانی، تحف العقول عن آل‏رسول، نشر جامعه مدرسین، قم، چاپ دوّم.

5-    ثقه‏ الاسلام کلینی، الکافی، دارالکتب الاسلامیه، تهران، 1365.

6-     فلسفی محمدتقی، بزرگسال و جوان از نظر افکار و تمایلات، ج1.

7-    تمیمی آمدی عبدالواحد، تصنیف غررالحکم و دررالکلم، ج1، ناشر دفتر تبلیغات، قم، چاپ اول، 1366.

8-    دکتر علی بابایی، عضو مرکز تحقیقات گیاهان دارویی دانشگاه علوم پزشکی یزد.

9-    امیرصادقی نصیرالدین، طب‏الرضا، طب و بهداشت از امام رضا علیه‏السّلام، انتشارات صرامی، تهران، چاپ ششم، 1381.

10-  شیخ حسن فرزند شیخ طوسی، مکارم الاخلاق، ناشر شریف رضی، چاپ قم.

شماره نشریه:  شمیم نرجس شماره 23