گذری بر ابعاد دشمن شناسی در سورهی ممتحنه( با نگاهی به سند 2030) عاطفه استخری
مقدّمه
اهمیّت مسألهی تعلیم و تربیت انسانها بر کسی پوشیده نیست چنان که هدف اصلی ارسال انبیا و سرلوحهی برنامهی ائمه(ع)، انجام این مهم بوده است. رهبر انقلاب در اهمیّت این مسأله میفرماید: «بافت انسان و قالب و تراش یک انسان مطلوب اسلام چیزی است که با تربیت حاصل میشود» (بیانات در دیدار معلّمان و فرهنگیان سراسر کشور، ۱۷/۲/۱۳۹۳).
با این توصیف باید دانست که دشمنان اسلام سعی در اخلال در این هدف دارند و تأکید بر اجرای سند ۲۰۳۰ در کشورهای مسلمان نیز دستاورد همین تلاش آنهاست که در ادامه با توجّه به آیات مبارکهی سورهی ممتحنه به بررسی شرایطی که قراردادهای بین المللی باید دارا باشند و این شروط در این سند موجود نیست، خواهیم پرداخت.
آیهی۱: «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا تَتَّخِذُوا عَدُوِّي وَعَدُوَّكُمْ أَوْلِيَاءَ تُلْقُونَ إِلَيْهِمْ بِالْمَوَدَّةِ وَقَدْ كَفَرُوا بِمَا جَاءَكُمْ مِنَ الْحَقِّ... ».
* اصلیترین معیار در قراردادهای بین المللی که بازگشت آن به برقراری رابطه بین دولتهاست، مسألهی تطبیق آنها با ملاکهای اسلامی است (ر.ک: بیانات رهبری در دیدار با مسئولین نظام، ۲۲/۳/۱۳۹۶)
* دين از سياست جدا نيست، فرمان قطع رابطه با دشمنان يك دستور سياسى است كه در متن قرآن آمده است. «لَا تَتَّخِذُوا عَدُوِّي وَعَدُوَّكُمْ أَوْلِيَاءَ».
* برقرارى رابطه با كفّار در صورتى جايز است كه آنها به ارزشهاى شما احترام بگذارند و در صدد توطئه نباشند. «لَا تَتَّخِذُوا... قَدْ كَفَرُوا... يُخْرِجُونَ الرَّسُولَ».
همانطور که مقام معظّم رهبری نیز به آن اشاره نمودهاند: «اینکه دولت بخواهد به صورت پنهانی این سند را اجرا کند، حرکتی نافرجام است (یعنی حتّی اگر با این نگرش که دولت توجّهی به اشتباه بودن امضای این سند نداشته و بدون عمد، قصد امضا و اجرای آن را در کشور داشته است، هیچ منفعتی با اجرای آن، حاصل نخواهد شد» (ر.ک: بیانات رهبری در دیدار با معلمان و فرهنگیان، ۱۷/۲/۱۳۹۶).
* فكر تأمين منافع از طريق روابط سرّى با دشمنان دين، بيراهه رفتن و حركتى بى فرجام است. «وَمَنْ يَفْعَلْهُ مِنْكُمْ فَقَدْ ضَلَّ سَوَاءَ السَّبِيلِ».
آیهی2: «إِنْ يَثْقَفُوكُمْ يَكُونُوا لَكُمْ أَعْدَاءً وَيَبْسُطُوا إِلَيْكُمْ أَيْدِيَهُمْ وَأَلْسِنَتَهُمْ بِالسُّوءِ وَوَدُّوا لَوْ تَكْفُرُونَ».
* دشمنان به دنبال سلطهی همه جانبه بر شما هستند. «يَثْقَفُوكُمْ».
*اهدافی که دشمنان در نتیجهی امضای این سند توسّط کشورهای اسلامی، دنبال آن هستند، چیزی جز سلطهی همه جانبه بر ممالک اسلامی نخواهد بود. «و امّا جنس این سلطه از نوع نظامی نیست؛ بلکه آنچه هدف قرار گرفته است، هوایی است که مسلمانان در آن تنفّس میکنند؛ یعنی فرهنگ ایشان این بار مورد تهاجم دشمنان واقع شده است» (ر.ک: بیانات رهبری در تاریخ ۱/۱/۱۳۹۳، درحرم مطهر رضوی).
* دشمن هم تهاجم نظامى دارد هم تهاجم فرهنگى. «يَبْسُطُوا إِلَيْكُمْ أَيْدِيَهُمْ وَأَلْسِنَتَهُمْ».
* هدف دشمن از ضربههاى نظامى و فرهنگى، دست برداشتن شما از مكتب است. «وَوَدُّوا لَوْ تَكْفُرُونَ».
* تا كفر نورزيد، دشمن از شما راضى نمىشود. «وَدُّوا لَوْ تَكْفُرُونَ» در آيهی 217 سورهی بقره نيز مىخوانيم: «وَلَا يَزَالُونَ يُقَاتِلُونَكُمْ حَتَّى يَرُدُّوكُمْ عَنْ دِينِكُمْ إِنِ اسْتَطَاعُوا».
آیهی۴: «قَدْ كَانَتْ لَكُمْ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ فِي إِبْرَاهِيمَ وَالَّذِينَ مَعَهُ إِذْ قَالُوا لِقَوْمِهِمْ إِنَّا بُرَآءُ مِنْكُمْ وَمِمَّا تَعْبُدُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ كَفَرْنَا بِكُمْ وَبَدَا بَيْنَنَا وَبَيْنَكُمُ الْعَدَاوَةُ وَالْبَغْضَاءُ أَبَدًا حَتَّى تُؤْمِنُوا بِاللَّهِ وَحْدَه... ».
* امّا اگر قرار شد که از شیوههای تربیتی دشمنان استفاده نکنیم، پس تربیت اسلامی چه شیوههایی برای خود دارد؟ خداوند پس از نهی از استفاده از شیوههای دشمنان، الگوهای دینی را برای تربیت مشخّص میفرماید.
الگوهایی که تاریخ مصرف ندارند و سند تحوّل آموزش و پرورش که رهبری، مسئولین را به اجرای آن موظّف مینمایند، با مبنا قرار دادن همین الگوهای قرآنی به دست آمده است (ر.ک: بیانات رهبری دردیدار معلمان و فرهنگیان، ۱۷/۲/۱۳۹۶).
* در تربيت و تبليغ، ارائهی نمونهى عينى و عملى و الگو لازم است: « قَدْ كَانَتْ لَكُمْ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ».
* گذشت زمان، نقش الگوهاى دينى و معنوى را كم رنگ نمىكند. حضرت ابراهيم مىتواند براى امروز ما الگو باشد. « كَانَتْ لَكُمْ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ فِي إِبْرَاهِيمَ».
* همگامى، همراهى و هماهنگى فكرى و عملى با رهبران الهى لازم است. «وَالَّذِينَ مَعَهُ».
«و اتّفاقاً آنچه که منافع بیشتری از سازش با دشمنان در پی دارد، به چالش کشیدن آنهاست (بیانات رهبری در حرم امام خمینی (ره)، ۱۴/۳/۱۳۹۶).
*صلابت و صراحت در اظهار برائت از مشركان، يك ارزش است. «إِذْ قَالُوا لِقَوْمِهِمْ إِنَّا بُرَآءُ مِنْكُمْ».
آیهی۵: «رَبَّنَا لَا تَجْعَلْنَا فِتْنَةً لِلَّذِينَ كَفَرُوا وَاغْفِرْ لَنَا رَبَّنَا إِنَّكَ أَنْتَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ».
* زیر بار قوانین دشمنان نرفتن نه در بعد فرهنگی بلکه در تمام ابعاد زندگی از جمله اقتصادی، نظامی و... باید مورد توجّه قرار گیرد.
* مسلمانان در تمام موارد حتّى در قراردادهاى اقتصادى، نظامى و فرهنگى نبايد به شيوهاى عمل كنند كه مورد سوء استفادهی كفّار قرار گيرند و راه فشار و سلطهی كفّار را به روى خود بُگشايند. «لَا تَجْعَلْنَا فِتْنَةً لِلَّذِينَ كَفَرُوا»
* ابزار دست كفّار قرار نگرفتن، رمز عزّت است. «لَا تَجْعَلْنَا فِتْنَةً... أَنْتَ الْعَزِيزُ».
آیهی۶: «لَقَدْ كَانَ لَكُمْ فِيهِمْ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ لِمَنْ كَانَ يَرْجُو اللَّهَ وَالْيَوْمَ الْآخِرَ وَمَنْ يَتَوَلَّ فَإِنَّ اللَّهَ هُوَ الْغَنِيُّ الْحَمِيدُ».
*تأکید دوبارهی خداوند بر وجود الگوهای اسلامی تربیت تا ابد، حاکی از اهمیّت این الگوهاست. الگوهاى الهى تاريخ مصرف ندارند. « لَقَدْ كَانَ لَكُمْ فِيهِمْ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ».
آیهی۸: «لَا يَنْهَاكُمُ اللَّهُ عَنِ الَّذِينَ لَمْ يُقَاتِلُوكُمْ فِي الدِّينِ وَلَمْ يُخْرِجُوكُمْ مِنْ دِيَارِكُمْ أَنْ تَبَرُّوهُمْ وَتُقْسِطُوا إِلَيْهِمْ إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُقْسِطِينَ».
* امّا حساب دولتهای سلطهگر از دول غیر مسلمان و سایر کشورها که در برقراری ارتباط با مسلمین قصد سلطه ندارند، جداست. « لَمْ يُقَاتِلُوكُمْ... لَمْ يُخْرِجُوكُمْ».
آیهی۹: «إِنَّمَا يَنْهَاكُمُ اللَّهُ عَنِ الَّذِينَ قَاتَلُوكُمْ فِي الدِّينِ وَأَخْرَجُوكُمْ مِنْ دِيَارِكُمْ وَظَاهَرُوا عَلَى إِخْرَاجِكُمْ أَنْ تَوَلَّوْهُمْ وَمَنْ يَتَوَلَّهُمْ فَأُولَئِكَ هُمُ الظَّالِمُونَ».
*هیچ توجیهی برای برقراری رابطه با کفّار سلطه گر، قبول نمیشود.
* به اسم نوع دوستى و انسان دوستى، مسالمت با كفّار حربى ممنوع است: «وَمَنْ يَتَوَلَّهُمْ فَأُولَئِكَ هُمُ الظَّالِمُونَ».
آیهی۱۱: «وَإِنْ فَاتَكُمْ شَيْءٌ مِنْ أَزْوَاجِكُمْ إِلَى الْكُفَّارِ فَعَاقَبْتُمْ فَآتُوا الَّذِينَ ذَهَبَتْ أَزْوَاجُهُمْ مِثْلَ مَا أَنْفَقُوا وَاتَّقُوا اللَّهَ الَّذِي أَنْتُمْ بِهِ مُؤْمِنُونَ».
*رعایت تقوا در تمام مسائل از جمله روابط سیاسی لازم است که شاید بتوان از آن به تقوای سیاسی تعبیر نمود.
نشانه ى ايمان واقعى، تقواست. «وَاتَّقُوا اللَّهَ الَّذِي أَنْتُمْ بِهِ مُؤْمِنُونَ».
آیهی۱۲: «يَا أَيُّهَا النَّبِيُّ إِذَا جَاءَكَ الْمُؤْمِنَاتُ يُبَايِعْنَكَ عَلَى أَنْ لَا يُشْرِكْنَ بِاللَّهِ شَيْئًا وَلَا يَسْرِقْنَ وَلَا يَزْنِينَ وَلَا يَقْتُلْنَ أَوْلَادَهُنَّ وَلَا يَأْتِينَ بِبُهْتَانٍ يَفْتَرِينَهُ بَيْنَ أَيْدِيهِنَّ وَأَرْجُلِهِنَّ وَلَا يَعْصِينَكَ فِي مَعْرُوفٍ فَبَايِعْهُنَّ وَاسْتَغْفِرْ لَهُنَّ اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِيمٌ».
* تمام این نواهی و اوامر در روابط سیاسی به جهت تأمین امنیت کشورهای اسلامی است.
* امنیت از موضوعات مورد توجّه نظام اسلامى است؛ هم امنیت مالى و اقتصادى، «لَا يَسْرِقْنَ»؛ هم امنيت خانوادگى، «لَا يَزْنِينَ»؛ هم امنيت جانى، «لَا يَقْتُلْنَ»؛ هم امنيت حيثيتى و عِرضى، «لَا يَأْتِينَ بِبُهْتَانٍ»؛ و هم امنيت سياسى و اجتماعى. «لَا يَعْصِينَكَ فِي مَعْرُوفٍ».
* ايمان به تنهايى كافى نيست، تعهّد و بيعت بر عمل و اطاعت از رهبر جامعهی اسلامى لازم است: «الْمُؤْمِنَاتُ يُبَايِعْنَكَ عَلَى... » برای حراست از امنیت نظام اسلامی، مهمترین مسأله، اطاعت از رهبری است که در جهت پیاده کردن اوامر و نواهی الهی گام برمیدارد.
منابع
1. بیانات رهبرمعظم انقلاب آیت الله خامنه ای:
بیانات در دیدار معلّمان و فرهنگیان سراسر کشور، ۱۷/۲/۱۳۹۳.
بیانات رهبری در تاریخ ۱/۱/۱۳۹۳، در حرم مطهر رضوی.
بیانات رهبری در دیدار با معلمان و فرهنگیان، ۱۷/۲/۱۳۹۶.
بیانات رهبری در حرم امام خمینی (ره)، ۱۴/۳/۱۳۹۶.
بیانات رهبری در دیدار با مسئولین نظام، ۲۲/۳/۱۳۹۶.
2. قرائتی، محسن، تفسیر نور، تهران، مرکز فرهنگی درسهایی از قرآن، 1383.
شماره نشریه: شمیم نرجس شماره 34