بیش از نیمی از آیات مدنی قرآن از جهاد فیسبیلالله سخن میگوید و حذف این مفاهیم به معنای حذف دین از عرصهی آموزشهای دولتی و نوعی کمک به تشکیل جامعهی سکولاریستی مورد نظر غرب است.
معنای خشونت در سند 2030/ فاطمه خدابخشی
مقدّمه
اگر به مبانی جنگ نرم در عرصهی جهانی توجّه کنیم به راحتی میتوانیم به نیّات اصلی طرّاحان اسنادی چون2030 پی ببریم. در جنگ نرم برروی ذهنیتها سرمایهگذاری میشود (محمّدی، 1387، ص25) به گونهای که بدون هیچگونه زور و خونریزی، فرهنگ مهاجم در کشورهای هدف، مورد پذیرش قرار میگیرد. از این رو رهبر معظّم انقلاب اسلامی پس از آگاهی از امضای این سند توسّط دولت، به افشای پشت پردهی این سند پرداختند. ایشان سال گذشته در جمع فرهنگیان فرمودند: «نظام سلطه میخواهد نسل آیندهی کشورها، نسلی باشندکه فکر، فرهنگ، نگاه و سلیقهی مورد نظر او را در مسائل جهانی داشته باشند و در نهایت نخبگان، سیاستمداران و افراد تأثیرگذار همانگونه فکر و عمل کنند که او تمایل دارد»(WWW. KHAMENEI.IR).
صلح و خشونت در سند 2030
براساس بند(4-الف) سند2030 یکی از اهداف اجرای سند2030 در کشور، ترویج هنجارها و نظامهایی برای تضمین امنیت مدارس و به دور ماندن آنها از خشونت است (چارچوب عمل ملّی آموزش2030 جمهوری اسلامی ایران، ص 29) و دولت باید با آموزش معلّمان، اصلاح موادّ درسی و حمایتهای آموزشی به اصلاح نظام آموزشی کشور بپردازد(همان، ص30). به عبارت دیگر یکی از ابزارهای اجرای سند2030 در کشور بهبود و ارتقای محتوای آموزش (برنامهها وکتابهای درسی) است (همان، ص33).
در این سند آمده است موضوعهایی از قبیل حقوق بشردوستانه، عدالت جنسیتی، بهداشت وآموزش جامع جنسیتی (تنظیم خانواده) نیز مشمول این اصلاحات میگردد (همان، ص30). زیرا آموزش فراگیر در چارچوب عمل جهانی 2030، دامنهای گستردهتر از برنامهی آموزش برای همه دارد و حوزههای دیگر آموزش از جمله اشتغال و توسعهی مهارتها، آموزش فنّی وحرفهای، آموزش عالی،آموزش سلامت و بهداشت وآموزشهای اجتماعی وشهروندی را نیز در بر میگیرد تا فرایندگذار به سوی جوامع یاد گیرنده و دانش بنیان با کمترین مشکل صورت گیرد (همان، ص6).
از آنجا که طرّاح و ناظر سند2030، سازمان یونسکو است. بهتراست در ابتدا با مفهوم صلح وخشونت در این سازمان آشنا شویم.
صلح و خشونت از نگاه یونسکو
یونسکو ادّعا میکند مهمترین مأموریت این سازمان، ترقّی صلح در سطح بین الملل از طریق آموزش است. حال باید دید منظور سازمان یونسکو از«آموزش صلح» چیست و چگونه میخواهد از طریق آموزش به صلح جهانی کمک کند.
در سایت سازمان یونسکو آمده است: منظور از «آموزش صلح» آموزش مهارتها و اطّلاعاتی است که به منظور ترویج فرهنگ صلح و براساس حقوق اساسی انسانها پایهریزی شده است. دایرهی این آموزشها نه تنها شامل دادن اطّلاعات است بلکه آموزش مهارتها وگرایشهای لازم برای تشخیص و از بین بردن اختلافات بالقوّه را نیز در برمیگیرد. این آموزشها شامل درک مظاهر خشونت، توسعهی ظرفیتها برای پاسخگویی به خشونت و چاره اندیشی برای خشونت است (www.unesco.org, UNESCO work on education for peace and non-violence, p3).
متخصّصین یونسکو اظهار میکنند گزارشهای جهانی حاکی از این است که دانش آموزان در محیط مدرسه و خارج از آن ممکن است در معرض خشونت قرار گیرند. این خشونت ممکن است در قالب یکی از این موارد نمودار گردد:
1) تنبیه جسمی و روحی
2) قلدری در محیط مدرسه
3) خشونت جنسی
4) خشونتهای بیرون از محیط مدرسه مانند جنگ و مسلّح شدن، جنایتکاران، شرایط اختلاف در جامعه (نزاعهای سیاسی) (www.unesco.org, Linda King, stopping violence in school (A guide for teacher), p9).
متخصّصین یونسکو برای حلّ بخش سوم خشونتها یعنی خشونتهای جنسی پیشنهاد میکنند که باید مدارس را تشویق کرد تا به جامعه، معلّمان و دانش آموزان، درک، تشخیص و پاسخ به موارد خشونت جنسی را آموزش داد (Linda King, p19.)
براساس این نظر، هرچند ممکن است مدارس محلی برای خشونت باشد امّا مکانی برای پیشگیری و تغییر هنجارهای اجتماعی نیز هست و اینجاست که مسئلهی آموزش جنسی مطرح میگردد (www.unesco.org, Comprehensive Sexuality Education Combat Violence Against Women And Girls).
از این رو متخصّصین یونسکو با دولتها برای جهتدهی دوبارهی سیاستهای آموزشی همکاری میکنند. این همکاریها شامل اصلاح سیستم آموزش ملّی، آموزش کادر آموزشی با هدف ظرفیتسازی مؤسسات ملّی و اصلاح و درست کردن متون کتابها و موادّ آموزشی است (www.unesco.org, UNESCO work on education for peace and non- violence, p4). آنها معتقدند متون کتابها نقش کلیدی در حمایت از صلح دارد و می تواند به عنوان وسیلهای برای تغییر هنجارهای اجتماعی استفاده گردد (www.unesco.org, Carole Brugeilles, Sylvi Cromer, Promoting Gender Equality Trough Text Book, p16). آنها هم چنین اظهار میکنند دولتها باید از مدارس و دانشگاهها حفاظت کنند تا از آنها به عنوان اهداف نظامی استفاده نشود(www.unesco.org, Forest whitaker, Irina Bokova, Education Is The Key To Breaking The Cycle Of Violence, Time Magazine, 23 May, 2016, p1).
نقد و بررسی خشونت در سند2030
بنابرآنچه گفته شد یونسکو تنها دانش صلح را در اختیار کشورها قرار نمیدهد. بلکه مهارتها وگرایشهای مد نظر خود را نیز به آنها دیکته میکند و به آنها آموزش میدهد مظاهر خشونت را بشناسند و این مظاهر را از محتوای آموزشی (برنامهها وکتب درسی) حذف کنند. بنابراین ممکن است یونسکو تشخیص دهد دفاع، جهاد و شهادت از مظاهر خشونت محسوب میشود. بنابراین دولت میبایست براساس این تعهّد بین المللی به حذف این مفاهیم بلند اسلامی از متون درسی بپردازد. این در حالی است که بیش از نیمی از آیات مدنی قرآن از جهاد فیسبیلالله سخن میگوید و حذف این مفاهیم به معنای حذف دین از عرصهی آموزشهای دولتی و نوعی کمک به تشکیل جامعهی سکولاریستی مورد نظر غرب است. بنابراین اگر یونسکو تشخیص دهد بسیج و سپاه از مظاهر خشونت در مدارس هستند، دولت باید سازمان بسیج دانش آموزی را منحل کند. در حالی که هدف از تشکیل بسیج در مدارس، زنده نگه داشتن مفاهیم قرآنیِ دفاع و جهاد در اذهان دانش آموزان است. از این رو بسیاری از صاحب نظران از ابهامی که در این بند از سند یونسکو وجود دارد ابراز نگرانی کردهاند.
آیت الله مکارم شیرازی میفرمایند: «الفاظی در این سند به کار رفته است که بر طبق برداشت خود آنها تفسیر میشود. مثلاً از خشونت صحبت میشود در حالیکه آنها سپاه و بسیج ما را نیز خشن میدانند. زیرا مفسّر این الفاظ خود آنها هستند» (www.Isna.ir).
آموزش جامع جنسی نیز به بهانهی رفع خشونتهای جنسی در حالی مطرح میگردد که در کشور ما به علّت عدم اختلاط دختران و پسران اینگونه خشونتها در مدارس گزارش نمیشود و با احیای فرهنگ اسلامی و افزایش حیا و عفّت در جامعه، میتوان اینگونه خشونتها را در خارج از محیط مدرسه نیز کاهش داد.
منابع:
1. محمّدی، منوچهر، منابع قدرت نرم سرمایه اجتماعی نظام جمهوری اسلامی ایران، 15 خرداد،ش16، 1387.
2. www. KHAMENEI.IR
3. www . unesco .org،UNESCO work on education for peace and non-violence ،p3.
4. www.unesco.org،Linda King، stopping violence in school (A guide for teacher)،p9.
5. Linda King،p19.
6. www . unesco .org،Comprehensive Sexuality Education Combat Violence Against Women And Girls.
7. www . unesco .org،UNESCO work on education for peace and non-violence ،p4.
8. www . unesco .org،Carole Brugeilles،Sylvie Cromer،Promoting Gender Equality Trough Text Book،p16.
9. www . unesco .org،Forest Whitaker،Irina Bokova،Education Is The Key To Breaking The Cycle Of Violence،Time Magazine،23 May،2016،p1.
10. www.isna.ir.
شماره نشریه: شمیم نرجس شماره 34