تاریخ ارسال خبر: 13 شهریور 1400 | گروه خبری:
در محضر استاد
گروه تنظیم استاد طاهایی
استاد طاهایی در سال 1386 در جمع پژوهشگران مدرسهی علمیهی نرجس س جهت تولید علمی و پژوهش به روز و موفق توصیه به اتحاد و همدلی دارند. ایشان با استناد به کلام امام علی ع بر این باور بود که نیرو و قدرت در سایهی اتحاد به دست میآید. راز و رمزهای موفقیت در بهرهمندی از سخنان اهل بیت ع است.
اگر جامعهای بخواهد به پیروزی دست یابد بهترین توشهی آنان بهره بردن از کلام اهل بیت ع است. استاد ضمن دعوت پژوهشگران مدرسهی علمیهی نرجس س به اتحاد و همدلی برای موفّقیت بیشتر تأکید کردند که هر کار مهمی به خصوص پژوهش، با اتحاد و تدبیر به بار مینشیند. اینک در نوشتار حاضر بخشی از سخنان ایشان را میآوریم.
لزوم وحدت؛ ظاهری و باطنی
جوامع و ملتها در اثر اتحاد و اتفاق قدرت عظیمی نصیبشان گردید که در سایهی آن گرفتاریها و مشکلات را دفع کرده و از بلای ذلت رهایی یافتند و با این امر مهم و سلاح بزرگ در خدمت به دین و رشد اسلام به پیروزی رسیدند. آگاهی دادن به جوانان و روشنگری آنان بر این نعمت بزرگ بسیار ضروری است.
وحدت جوامع باید ظاهری و باطنی باشد. اگر افراد در ظاهر جمع و متحد باشند اما در باطن تنها و پراکنده، سبب شود ذلت و زبونی دامنگیرشان شود و در مدت کوتاهی همهی سرمایههای خود را از دست میدهند زیرا گاهی افراد بدنهایشان در کنار یکدیگر اما افکار و خواستههایشان پراکنده است. چنین حالتی در جوامع انسانی مورد مذمت است.
امام علی ع در خطبهی 29 میفرمایند: «أَيُّهَا اَلنَّاسُ اَلْمُجْتَمِعَةُ أَبْدَانُهُمْ اَلْمُخْتَلِفَةُ أَهْوَاؤُهُمْ كَلاَمُكُمْ يُوهِي اَلصُّمَّ اَلصِّلاَبَ وَ فِعْلُكُمْ يُطْمِعُ فِيكُمُ اَلْأَعْدَاءَ...»؛ ای مردم! بدنهای شما در کنار هم، اما افکار و خواستههای شما پراکنده است، سخنان ادعایی شما، سنگهای سخت را میشکند ولی رفتار سست شما دشمنان را به طمع میاندازد و امیدوار میسازد. نکتهی مهم در کلام مولی ع این است که چه بسا در سخنان افراد اجتماع این عدم اتحاد و همدلی محسوس نباشد و با شعارها و سخنان آتشین از وحدت بگویند اما پشت پردهی این سخنان چیزی جز پراکندگی و تفرقه چیزی نیست! با این هشدار امام علی ع معلوم میشود که لزوماً وحدت ظاهری منجر بر وحدت باطنی نمیشود.
اتحاد و فراوانی نعمتها
این همه امکانات و نعمتهای فراوانی که در اختیار ما قرار گرفته و موقعیتهای خوبی که برای جامعهی ما ایجاد شده است از کجا و چگونه به دست آمده است؟
جواب در یک جمله خلاصه میشود: پرهیز از تفرقه و اهتمام به الفت و محبت، پیوستگی و همکاری که عافیت و سلامت جامعه را تضمین میکند. توصیه و تشویق به موهبت الهی در بخشی از کلام مولی امیرالمؤمنین ع در فرازهایی از خطبهی قاصعه دیده میشود: «وَ احْذَرُوا مَا نَزَلَ بِالْأُمَمِ قَبْلَكُمْ مِنَ الْمَثُلَاتِ بِسُوءِ الْأَفْعَالِ وَ ذَمِيمِ الْأَعْمَالِ فَتَذَكَّرُوا فِي الْخَيْرِ وَ الشَّرِّ أَحْوَالَهُمْ وَ احْذَرُوا أَنْ تَكُونُوا أَمْثَالَهُمْ فَإِذَا تَفَكَّرْتُمْ فِي تَفَاوُتِ حَالَيْهِمْ فَالْزَمُوا كُلَّ أَمْرٍ لَزِمَتِ الْعِزَّةُ بِهِ شَأْنَهُمْ [حَالَهُمْ] وَ زَاحَتِ الْأَعْدَاءُ لَهُ عَنْهُم»(نهج البلاغه: خطبه192)؛ از کیفرهایی که بر اثر کردار بد و کارهای ناپسند بر امتهای پیشین فرود آمد، خود را حفظ کنید و حالات گذشتگان را در خوبیها و سختیها به یاد آورید و بترسید که همانند آنان باشید پس آنگاه که در زندگی گذشتگان مطالعه و اندیشه میکنید، توجه داشته باشید که چه چیزی عامل عزت آنان بود و دشمنان را از سر راهشان برداشت. امام ع در ادامهی کلام نعمتهایی را که بر اثر اتحاد و همدلی به دست میآیند از جمله عافیت، فراوانی نعمت، الفت، کرامت و شخصیت، عزت و... را نام میبرند و میفرمایند: «وَ مُدَّتِ الْعَافِيَةُ بِهِ عَلَيْهِمْ وَ انْقَادَتِ النِّعْمَةُ لَهُ مَعَهُمْ وَ وَصَلَتِ الْكَرَامَةُ عَلَيْهِ حَبْلَهُمْ مِنَ الِاجْتِنَابِ لِلْفُرْقَةِ وَ اللُّزُومِ لِلْأُلْفَةِ وَ التَّحَاضِّ عَلَيْهَا وَ التَّوَاصِي بِهَا»(همان) و سلامت و عافیت زندگی آنان را فراهم کرد و نعمتهای فراوان را در اختیارشان گذاشت و کرامت و شخصیت به آنان بخشید که از تفرقه و جدایی اجتناب کردند و بر وحدت و همدلی همت گماشتند و یکدیگر را به وحدت واداشته، به آن سفارش کردند. نکتهی قابل توجه این که اگر در مسألهی وحدت دقت نشود خداوند لباس عزت و کرامت را از تن جامعه گرفته و وسعت و فراوانی نعمت را از آنان سلب مینماید.
همبستگی؛ ستون فقرات قدرت
عزیزان دقت کنید! مبادا عامل پیروزی (وحدت و همدلی) را رها کرده و فراموش کنید. مراقب باشید صفاتی مانند کینههای درونی، بخل و حسادت، پشت کردن به هم در درونتان رشد نکند که اینها باعث درهم شکستن ستون فقرات شما میگردد. سستی و از هم گسیختگی بین شما ایجاد کرده و سبب شکست شما میشود: «وَ اجْتَنِبُوا كُلَّ أَمْرٍ كَسَرَ فِقْرَتَهُمْ وَ أَوْهَنَ مُنَّتَهُمْ مِنْ تَضَاغُنِ الْقُلُوبِ وَ تَشَاحُنِ الصُّدُورِ وَ تَدَابُرِ النُّفُوسِ وَ تَخَاذُلِ الْأَيْدِي»(همان) از کارهایی که پشت آنها را شکست و قدرت آنها را درهمکوبید، چون کینه توزی با یکدیگر، پرکردن دلها از بخل و حسد، به یکدیگر پشت کردن و از هم بریدن و دست از یاری هم کشیدن بپرهیزید.
هدف واحد، برترین عامل پیروزی
بخشی از فرازهای کلام امام علی ع در تبیین مهمترین عوامل پیروزی و شکست جوامع، عبرت آموزی از سرنوشت امتهای پیشین است. امام ع با تعبیرات گوناگونی ابعاد وحدت کلمه را منعکس کرده، میفرمایند: «فانْظُرُوا کَیْفَ کَانُوا حَیْثُ کَانَتِ الامْلاَءُ مُجْتَمِعَةً، وَ الأهْوَاءُ مُؤْتَلِفَةً، وَ الْقُلُوبُ مُعْتَدِلَةً، وَ الایْدِی مُتَرَادِفَةً، وَ السُّیُوفُ مُتَنَاصِرَةً، وَ الْبَصَائِرُ نَافِذَةً، وَ الْعَزَائِمُ وَاحِدَةً. أَلَمْ یَکُونُوا أَرْبَاباً فِی أَقْطَارِ الارَضِینَ، وَ مُلُوکاً عَلَى رِقَابِ الْعَالَمِین»(همان) بنگرید (اقوام پیشین) را در آن هنگام که جمعیتهایشان متحد، خواستهها هماهنگ، اندیشهها معتدل، دستها پشتیبان هم، شمشیرها یاری کنندهی یکدیگر، دیدهها نافذ و تصمیمها یکی بود، چگونه بودند؟ آیا (در آن روز) آنها زمامدار اقطار زمین نبودند و بر مردم جهان حکومت نمیکردند؟
امام ع در این عبارات زیبا و پرمعنا اتحاد و اتفاق را در همهی مظاهرش بیان کرده، آن را عامل سربلندی و حاکمیت و قدرت عظیم شمرده است. با اتفاق در خواستهها، اتفاق در برنامهها و تصمیمها، اتفاق در عمل، اتفاق به هنگام صلح و جنگ و در یک کلمه، اتحاد صفوف در جمیع مظاهر حیات و زندگی جوامع به سربلندی و رشد میرسند (ر.ک: مکارم شیرازی،1383، ج7، ص462).
عزیزان! نتیجهای که میتوانیم از فرمایش ولی، امیرالمؤمنین ع، داشته باشیم این است که بالاترین و مهمترین عامل پیروزی اقوام گذشته اتفاق در اهدافشان بود؛ وقتی که همه به سوی یک هدف حرکت کنیم هیچ اصطکاک و تضادی به وجود نمیآید و تزاحمی نیست. این مسأله را در انقلاب خودمان مشاهده کردیم. چه عاملی انقلاب ما را به پیروزی رساند؟ آیا هدف واحد و سخن واحد نبود؟ همه با هم به سوی یک هدف واحد و سخن واحد نبود؟ همه با هم به سوی یک هدف پیش میرفتیم، آنجا دیگر خودی در کار نبود، منیتی در کار نبود، منها، همه ما شده بود و... . بر اثر همین اتحاد ما انقلاب به پیروزی رسید. ما اگر دربارهی همین انقلابمان فکر کنیم بزرگترین عبرت را میگیریم. اما اگر هدف یکی نباشد الفتها و محبتها از بین میرود و مردم در اثر پراکندگی به نبرد با یکدیگر میپردازند و خداوند وسعت نعمت را از آنان سلب مینماید و لباس کرامت و عزت را از تنشان بیرون میکند.
حاصل سخن:
یکی از عوامل عدم پیشرفت و تولید و حرکت، اختلاف در تصمیمها و تدبیرهاست؛ زیرا امام علی ع میفرمایند: «الخلاف یهدم الرأی» (حکمت 215)؛ اختلاف نابود کنندهی اندیشه است.
روشن است برای انجام هر کار مهمی احتیاج به فکر و اندیشه و تدبیر و تصمیمگیری صحیح است و این مهم تنها در فضایی ممکن است که اختلاف در آن نبوده، بلکه تمام کسانی که در آن تصمیم گیری شرکت دارند هدفشان رسیدن به نقطهی واحد و حتی الامکان دور از هر گونه خطا و اشتباه باشد.
منابع:
* نهج البلاغه
* مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین ع، تهران، دارالکتب الاسلامیه، 1383.
شماره نشریه: شمیم نرجس شماره 38