تاریخ ارسال خبر: 01 بهمن 1389 | گروه خبری:
دخترانه
حکمت وضو و نماز از زبان امام رضا(ع)
چند وقتی بود که دوستم ـ زهره ـ سؤالهایی در مورد نماز مطرح میکرد که راستش را بخواهید من هم جوابش را نمیدانستم. میگفت چرا خدا نماز را واجب کرده؟ چرا باید قبل از نماز وضو بگیریم؟ چرا در وضو باید اعضای خاصی را شست و مسح کرد؟
احساس میکردم او کم کم دچار تردید شده و نسبت به نمازهایش، کوتاهی میکند. مخصوصاً از وقتی که بعضی از بچّههای کلاس، شبهاتی در مورد عبادتها مطرح کرده و گاهی بچههای مقیّد را مسخره میکردند، بیشتر تأثیر گرفته بود.
استاد معارف گفته بود: در تمام کارهایی که خداوند انجام آن را برای ما واجب کرده، حتماً خیری وجود داد و در تمام کارهایی که خداوند ما را از انجام آن نهی کرده و حرام نموده، حتماً شرّی وجود دارد. هر چند آن خیر و شر را ما متوجه نشویم.
امّا ذهن کنجکاومان، میخواست علّت وجوب نماز و وضو را هم بداند تا با شناخت بیشتری آنها را انجام دهد.
با زهره صبحت کردم. تصمیم گرفتیم نامه ای به امام جماعت دانشکده بنویسیم تا ایشان بین دو نماز که صحبت میکنند به سؤالات ما پاسخ دهند. روز بعد از دادن نامه، امام جماعت بین دو نماز گفتند: بعضی از دانشجویان سؤالاتی در مورد فلسفهی واجب شدن وضو و نماز دارند. این فقط سؤالات شما عزیزان نیست، در زمان ائمهی معصومین(ع)هم این سؤالات وجود داشته است. مثلاً از امام رضا(ع)هم همین سؤالات را پرسیده اند.
من و زهره کمی آرام شدیم، دیگر احساس گناه نمی کردیم که چرا این نوع سؤالات در ذهنمان نقش میبندد. مشتاق شدیم تا جواب امام رضا (ع) را بشنویم. امام جماعت با لحن آرام و دلنشین خود ادامه داد: امام رضا(ع)فرمودند: در نماز به مالکیّت خدا اقرار میشود و این امر سبب رها کردن دیگر معبودها میشود و این به خیر مردم است (که فقط خدا را بپرستند). در نماز به بندگی و کوچکی خود در مقابل خداوند اعتراف میکنیم و از گناهان گذشته عذر میخواهیم. پیشانی را هر روز و شب روی خاک قرار میدهیم تا همیشه به یاد خدا باشیم و خالق مدبّر خود را فراموش نکنیم. و این عبادت سبب پیشگیری از گناه و فساد در آینده میشود.
امّا علت واجب شدن وضو این است که وقتی بنده مقابل خداوند قرار میگیرد، روح و جانش پاکیزه شده و از آلودگی گناهان پاک میشود. از طرفی وضو، انسان را از کسالت و چرت زدن باز میدارد و دل را روشن و قلب را تمیز میکند.
امّا علت این که اعضای خاصّی در وضو شسته میشود، این است که با این اعضا، عبادت (نماز) صورت میگیرد. با صورت سجده میکند، دو دست را به دعا بر میداریم و از خدا طلب بخشش میکنیم. با دو پای خود قیام و قعود داریم. و این که روی پاها و سر مسح میشود و شسته نمی شود، چون عبادت بزرگ، رکوع و سجده است که با صورت و دستها انجام میشود نه با سر و پاها، هم چنین مردم همیشه آمادگی شستن سر و پاها را ندارند و این کار در سرما و سفر و بیماری دشوار است. شستن صورت و دستها، آسان تر از شستن سر و پاهاست و واجبات در حدّ کم طاقت ترین مردم سالم، وضع شده است. هم چنین سر و روی دو پا، همیشه دیده نمی شود و غالباً پوشیده است (و کم تر آلوده میشود) به خلاف صورت و دستها. (عیون اخبارالرضا، شیخ صدوق، ترجمه علی اکبر غفاری، ج2، صص214-211)
محو صحبتهای امام جماعت شده بودیم. او ادامه داد از واجب شدن این عبادات قرنها میگذرد و امروزه، دانشمندان فوایدی را برای اینها، ثابت کرده اند مثل تأثیر شستن دستها از آرنج تا انگشتان در آرامش انسان یا این که سجده بهترین راه تخلیهی امواج مضر از بدن انسان است و... امّا اینها نمونههای بسیار اندکی از فواید بسیار عبادات است که خداوند مهربان به ما واجب کرده است و قرنها قبل، ائمهی معصومین(ع)هم به گوشههایی از اسرار عبادات اشاره نموده اند. علم محدود انسان، توانایی ندارد که تمام فواید و اسرار عبادات را برای ما از ابعاد مختلف روشن کند.
از سخنان شیرین امام رضا(ع)به شگفت آمده بودم. از مهربانی و حکمت خداوند به وَجد آمده بودم، از دین غنی و آموزههای عمیق آن که دانشمندان را به زانو در آورده، احساس غرور میکردم. به خاطر داشتن بهترین عالمان دین یعنی ائمهی طاهرین(ع)خدا را شکر کردم. به زهره نگاه کردم. ساکت بود امّا در چشمانش برق شوق و حیرت دیده میشد. به او گفتم حتماً اگر امام زمان(ع)ظهور کنند، اسرار علمی بیشتری را بازگو میکنند و او گفت إن شاء الله.
شماره نشریه: شمیم نرجس شماره 15