دغدغه‌مندی‌های دکتر کرمانی نسبت به ارزش‌های دینی و اعتقادی

مریم سالاری مقدم

امام صادق ع: «صَاحِبُ‏ الْفِقْهِ‏ وَ الْعَقْلِ‏ ذُو كَآبَةٍ وَ حَزَنٍ وَ سَهَر»؛ انسان فهميده و خردمند، دردمند، غمين و شب‌زنده‌داراست (کلینی، 1407ق، ج1، ص49).

یکی از ویژگی‌های انسان‌های بزرگ و دردمند، دغدغه‌مندی نسبت به مسائل پیرامون خود می‌باشد. آن‌ها نسبت به اطراف خود بی تفاوت نبوده و با دقت حوادث گوناگون را رصد می‌کنند. یکی از ویژگی‌های شخصیتی دکتر طوبي کرمانی نیز همین دغدغه‌مندی ایشان نسبت به حوزه‌های مختلف فکری و عقیدتی بود. ایشان نسبت به نشر صحیح اعتقادات دینی، دغدغه‌مندی بسیاری داشته و نگرانی عمیقی در مقابل کوشش‌های گسترده‌ي مدعیان دانش و عقلانیت داشتند؛ كساني که فاقد بینش صحیح نسبت به مسائل دینی بودند. ایشان اعتقاد راسخ به راه‌گشا بودن آموزه‌های دینی در زندگی داشته و دین‌داری خردورزانه را معنای زندگی قلمداد می‌کرد. ايشان زندگی خود را وقف انتقال آموزه‌هایی از این قبیل می‌کرد تا نسل جوان بر این پایه‌ی صحیح رشد پیدا کرده و بتواند در دنیای جدیدی که انباشته از شبهات گوناگون است با نگرش دین‌دارانه و در عین ‌حال خردورزانه رشد کند. یکی از همکاران ایشان در خاطرات خود بیان می‌کرد که روزی باشور و هیجان فراوان در حیاط دانشکده‌ی الهیات، مادرانه و با اعمال احساسات پرشور البته مبتنی بر عقلانیت و دغدغه‌مندی مؤمنانه به من می‌فرمود که فلان نویسنده‌ی پرآوازه‌ی خارجی، مطالبی در تفسیر قرآن بیان کرده که ترجمه‌ی او امروز منتشر شده و مناسب است که در گروه علوم قرآن و حدیث و در معاونت قرآن و عترت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی پاسخ‌های مناسب و صحیحی آماده شده و در مواجهه با کوشش‌های منحرفان، به زبان‌های گوناگون عرضه شود (خاطرات دکتر فقهی زاده در یادبود چهلمین روز درگذشت دکتر کرمانی).

دغدغه‌مندی نسبت به تعلیم و تربیت دانشجویان از دیگر ویژگی‌های شخصیتی ایشان بود. ايشان علم و پژوهش را آشکارترین وسیله‌ی عزت و قدرت یک کشور می‌دانست و اعتقاد داشت روی دیگر دانایی، توانایی است (بیانات دکتر کرمانی در همایش تعلیم و تربیت با تأکید بر بیانیه‌ی گام دوم، مکتب نرجس، 19/5/98). به همین دلیل دلسوزی و فداکاری بی‌نظیری نسبت به دانشجویان داشتند. رفتارشان مادرانه بود و دانشجوها هم به ایشان عشق می‌ورزیدند و دائماً در حال انتقال تجربیات خود به دانشجویان بودند.گو این که می‌دانست در آینده، جامعه به چنین افرادی نیاز دارد و دلش می‌خواست کرمانی‌های زیادی تربیت کند. ایشان آنقدر برای تربیت دانشجویانش دغدغه داشت که زمان زیادی را برای از سر راه برداشتن مشکلات ایشان چه از لحاظ درسی و چه از لحاظ رواني وگاه مشکلات مالی آن‌ها صرف می‌کرد. به حدی که در تمام لحظات حضورشان در دانشگاه همراه دانشجویان بودند و دغدغه‌ي دانشجو از ذهنشان هیچ‌گاه خارج نمی‌شد و تا پس از بازنشستگی ادامه داشت (خاطرات دکتر باقری در یادبود چهلمین روز درگذشت دکتر کرمانی).

پیش‌گامی و پیشاهنگی در عرصه‌های گوناگون موردنیاز انقلاب از ديگر ویژگی‌های دکتر کرمانی بود که به ایشان وجهه‌ی کاملاً متمایزی می‌داد. معمولاً انسان‌هایی که پیشگام هستند، زودتر از دیگران می‌توانند فرصت‌های محیطی را کشف کرده و درجهت بهره‌گیری از فرصت‌ها نقش‌آفرین بوده باشند (خاطرات دکتر ابراهیم سنجقی در یادبود چهلمین روز درگذشت دکتر کرمانی).

ایشان شیفته‌ی حضرت امام و انقلاب اسلامی ایران بود و ارزش ادامه دهندگان راه انقلاب اسلامی را کمتر از بنیان گذاران آن نمی‌دانست و می‌گفت: «کسانی در ابتدای انقلاب سوار اتوبوس انقلاب اسلامی ایران شدند ولی در بین راه پیاده شدند. هر لحظه به خدا پناه ببریم. هیچ به خودمان امیدوار نباشیم که از این اتوبوس انقلاب پیاده نشویم! ادامه دهنده کارش سنگین‌تر است. آغاز ساده‌تر است تا ادامه؛ آغاز در لحظه صورت می‌گیرد اما ادامه در زمان است و زمان آفت ایجاد می‌کند» (بیانات دکتر کرمانی در نهمین یادواره استاد طاهائی17/11/97).

یکی دیگر از ویژگی‌های مهمي که داشتند این بود که در مسائل فرهنگی خیلی با دیدگاه وسیع نگاه می‌کردند و بیشتر دنبال جنبه‌های بین‌المللی کار بودند. یعنی این‌که در یک محدوده‌ مثلاً در بخش افریقایی و یا بخش عربی محدود نبودند، بلکه خیلی وسیع فکر می‌کردند و معتقدبودندکه ظرفیت فرهنگ تشیع و فرهنگ اهل‌بیت ع این‌قدر است که بتواند به تمام مناطق نفوذکند و اگر نفوذ کرد اثرخودش را می‌گذارد (خاطرات دکتر شجاعی فرددر یادبود چهلمین روز درگذشت دکتر کرمانی).

ایشان در امر تبلیغ نیز همین گونه بودند. به شكلي که بقیه به ایشان لقب «ام المبلغین» داده بودند. چون مانند یک مادر با مخاطبانش برخورد می‌کرد. هر بار که در بعثه همراه خودش زائرانی را می‌آورد، اینقدر به آن‌ها محبت و دوستی می‌کردکه همه‌ی آن‌ها مجذوب اخلاق و رفتار ایشان می‌شدند. در عین‌ حال که بسیار مهربان بود و همیشه لبخندی بر لبانش بود، در میدان کار هم بسیار جسور و بسیار جدی و بسیار قوی عمل می‌کرد. یك سال که برگزاری مراسم برائت ممنوع شد و قرار شد که در چادرها و در منا این مراسم برگزار شود، نماینده‌ی مقام معظم رهبری از مبلغین خواستند تا تمام نیروهای خود را بسیج کنند و در حد ممکن از زائران خارجی دعوت کنند تا به بعثه بیایند. درآن سال بسیاری از مبلغین به دلیل گرمای بسیاری که در عرفات وجود داشت مریض شدند. اما با این حال دکتر کرمانی بعد از انجام نماز و در حالی که مستحبات معمولی را نتوانسته بود انجام دهد، با همان لباس احرام دنبال زائرین غیرایرانی گشته و موفق شدند تعدادی از آن‌ها را با سختی بسیار به بعثه ‌بیاورند (خاطرات دکتر ابوالقاسمی در یادبود چهلمین روز درگذشت دکتر کرمانی). ایشان برای برگزاری سمینارهایی که در مکه برای ایرانیان خارج از کشور برپا می‌شد، به تک تک کاروان‌ها سر می‌زد. با رؤسای آن حرف می‌زد، مشکلات ایرانیان خارج از کشور را می‌شنید و سعی می‌کرد راه‌حلی برای آن ارائه دهد. برگزاری چنین جلساتی با این ابعاد قبل از خانم دکتر کرمانی در سازمان حج وجود نداشت. جمعیت بسیاری از ایرانیان جمع می‌شدند، هدایای زیبای فرهنگی به آنان داده می‌شد و...، بخش عمده‌ای از این فعالیت‌ها مرهون شور و انگیزه‌ای بود که خانم کرمانی به کار داشت و با تمام وجود، خودش را به کار می‌سپرد. یکی از کارهایی که در سازمان حج و زیارت دنبال می‌شد پاسخ‌گویی به مراجعین از دیگر کشورها بود. در سال‌های ابتدایی حضور خانم کرمانی در سازمان حج، ایشان بخش ارتباط با انگلیسی‌‌زبانان را به‌عهده داشتند و خیلی از افراد در همین ارتباطات، شیعه می‌شدند یا از تأثیراتی که از انقلاب اسلامی گرفته بودند، حرف می‌زدند، در نقطه‌ی مقابل هم کسانی بودند که به‌دلیل تبلیغات سوء دشمنان معاند بودند و برای محاجّه می‌آمدند (خاطرات دکتر خزعلی، خبرگزاری تسنیم، 29/7/99).

این‌ها گوشه‌ای از دغدغه‌های فکری دکتر کرمانی و بیان شمّه‌ای از سعی و تلاش ایشان در راستای گسترش علم و دانش و هدایت مردم به سمت اعتقادات صحیح اسلامی بود. ایشان را به حق می‌توان یکی از الگوهای معاصر زن مسلمان به دختران جوان امروزی معرفی کرد که در این راه عمر پربرکت خود را به اتمام رساند.

منابع

1.      بیانات دکتر کرمانی در نهمین یادواره استاد طاهائی17/11/97.

2.      بیانات دکتر کرمانی در همایش تعلیم و تربیت با تأکید بر بیانیه‌ی گام دوم، مکتب نرجس س، 19/5/98.

3.      خاطرات دکتر ابراهیم سنجقی در یادبود چهلمین روز درگذشت دکتر کرمانی.

4.      خاطرات دکتر ابوالقاسمی در یادبود چهلمین روز درگذشت دکتر کرمانی.

5.      خاطرات دکتر باقری در یادبود چهلمین روز درگذشت دکتر کرمانی.

6.      خاطرات دکتر شجاعی فرد در یادبود چهلمین روز درگذشت دکتر کرمانی.

7.      کلینی، محمد، الكافي(ط- الإسلامية)، ج1، مصحح: علی اکبر غفارى و محمد آخوندى، تهران، دارالكتب الإسلامية، چاپ چهارم، 1407ق.